Opvattingen van Erikson

Erikson heeft de menselijke levensloop in acht stadia verdeeld. In elk stadium is er sprake van een bepaalde thematiek, ook wel uitdagingen, waarmee je als mens in relatie met je sociale omgeving te maken krijgt.

Voor de volwassenheid spelen de volgende thema's:

* de keuze voor 'Intimiteit' of 'Isolement' (leeftijd 19 - 35 jaar). Je moet als volwassene de moed hebben om een relatie met een ander aan te gaan, zonder dat je bang bent om je eigen identiteit te verliezen. Je moet proberen een intieme relatie met de ander aan te gaan. Als dit mislukt, dan bestaat het risico van een leven in isolement en het vasthouden aan stereotype relaties met andere mensen. Bij 'Intimiteit' kun je verwachten dat het zelfvertrouwen van de ander in je eigen zelfvertrouwen positief zal doorwerken (Met z'n tweeën durven we dit wel aan te gaan, alleen niet zo goed).

* de keuze voor 'Generativiteit' of 'Stagnatie' (leeftijd tussen 30 en 65 jaar). In deze periode wil je als volwassene gaan zorgen voor een vorming, leiding, opvoeding en bescherming van de volgende generatie (betreft niet alleen de eigen kinderen). Bij ontbreken van deze zorg kan verveling, een terugval en stagnatie van de groei het gevolg zijn, door bijvoorbeeld een te grote gerichtheid op de eigen persoon. Erikson: "Vaak begint het individu dan zichzelf te vertroetelen alsof hij zijn eigen, enige en geliefde kind was".

Het is de vraag in hoeverre volwassenen deze rol nog op zich willen nemen of daartoe de kans krijgen, vanwege het grote aantal personen die zich in de pré-pensioen- of VUT-periode terugtrekken en/of naar het buitenland gaan. Zonde van alle kennis en ervaringen!

* de keuze voor 'Integratie' of Wanhoop' (leeftijd vanaf 65 jaar). Bij 'Integratie' zijn de levensconflicten uit de vorige fasen opgelost of hebben in ieder geval een plek gekregen en zijn positief verwerkt. Je accepteert dat je je best hebt gedaan en dat er helaas niet meer inzat. Ook kom je tot het besef dat je een zinvol leven met hoogte- en dieptepunten gehad hebt. En je hebt een bepaalde acceptatie en een tevredenheid hierover. Je voelt je qua persoon en vriend verbonden met de mannen en vrouwen uit andere tijden en met andere idealen, die op een positieve wijze iets voor hun medemensen betekend hebben. Je telt - ondanks de beperkingen van het ouder worden - je zegeningen.
Bij 'Wanhoop' accepteer je niet je eigen levensloop en lot. Je bent wanhopig omdat je het gevoel hebt dat je geen tijd genoeg hebt om alsnog je idealen te realiseren. Dikwijls zit er achter deze wanhoop ook een groot ongenoegen over de medemensen of organisaties, die jou het leven, dat je wilde leiden, onmogelijk gemaakt hebben. Wanneer je je wanhopig voelt, ga je hoofdzakelijk uit van alle dingen die niet uitgekomen zijn en ben je blind voor de goede zaken in je leven.

Bewuste en onbewuste beïnvloeding ...

Relatie omgeving en zelfvertrouwen ...

Veel van wat je doet en denkt is bewust of onbewust beïnvloed door de omgeving, waarin je bent groot gebracht en leeft. Meestal ben je je van deze invloed niet zo bewust, maar pas wanneer je je gaat onttrekken aan je omgeving door je anders te kleden of anders te gedragen, ga je merken hoe jouw omgeving sturend op je gaat reageren.

Deze bewuste en onbewuste invloed geldt ook voor je zelfvertrouwen. Door opvoeding, scholing, religie, ervaringen in je relaties en met je werk, heb je een bepaald beeld van je zelfvertrouwen gekregen. Dit beeld zal hoogstwaarschijnlijk dikwijls te negatief zijn, omdat je meer te horen hebt gekregen dat je iets niet goed doet dan dat je het wel goed gedaan hebt. Ook de media met reclame en ideaalbeelden spelen hierin een negatieve rol. En houden je voor dat je moet veranderen om maar zo en zo te worden. Jammer dat deze beelden niet uitgaan van jouw uniekheid.

Een andere reden dat je door je omgeving beïnvloed wordt is het feit dat jij je beeld over jezelf en je zelfvertrouwen teveel legt in de handen van anderen. Hoewel anderen het goed met je kunnen voorhebben, schuilt er ook wel een bepaald risico in een externe beoordeling. Namelijk dat de ander uitgaat van zijn eigen waarden, normen en ideaalbeelden, die niet behoeven overeen te komen met jouw situatie en eigenschappen. Daarom moet je je goed bewust zijn van je eigen levensweg! En je zelfvertrouwen baseren op je eigen gevoel en verstand.
Hierbij kan ook opgemerkt worden dat hoe meer je van je omgeving probeert 'los te komen', hoe groter je zelfvertrouwen zal moeten zijn!

Een andere mogelijkheid voor je gebrek aan zelfvertrouwen is het feit dat je overgevoelig bent voor de kritiek van anderen en/of alleen de kritische maar niet de positieve opmerkingen of gebeurtenissen selectief in je geheugen opslaat en onthoudt!
Test: Wanneer je aan een ander vraagt over welke zaken hij ten aanzien van zichzelf (of zijn zelfvertrouwen) ontevreden is, dan krijg je hoogstwaarschijnlijk een veel grotere lijst dan wanneer je vraagt naar de zaken waarover hij wel tevreden is!

Stimulerende of beperkende omgeving ...

Het is opvallend dat de ene persoon door zijn sociale omgeving (bijvoorbeeld partner, (schoon)ouders, eigen kinderen, familie, buren) in zijn zelfvertrouwen versterkt wordt, terwijl een ander juist door zijn sociale omgeving heel erg beperkt wordt. Bijvoorbeeld door uitspraken als "Dat is toch niks voor jou!'" of "Dat is voor ons soort mensen niet weggelegd!" of "Dat doe je op jouw leeftijd toch niet meer!" Dan kun je in het dilemma komen van kiezen voor anderen of kiezen voor jezelf.

Het beste bewijs of iets voor jou geschikt is, is door gewoon de uitdaging aan te gaan. Een andere mogelijkheid om dat te checken is helaas niet aanwezig. Want 'Niet geschoten is altijd mis!'.